ป้องกันทุจริต-โมฆะ! คปภ.ย้ำทำประกันต้องยื่น "เอกสารความสัมพันธ์"

เมื่อวันที่ 8 พ.ค.2568 จากกรณีที่ 2 สามีภรรยาร้องเรียนถูกญาติร่วมขบวนการแอบทำประกันชีวิตกว่า 50 กรมธรรม์ มูลค่า 120 ล้านบาท โดยมีการปลอมแปลงเอกสารและอ้างว่าถูกวางแผนฆาตกรรมเพื่อหวังเงินประกัน ทำให้นายโสรัจจ์ แรกสกุลชัย ผู้ช่วยเลขาธิการ สายตรวจสอบ สำนักงานคณะกรรมการกำกับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย (สำนักงาน คปภ.) ออกมาเตือนประชาชนผ่านรายการ "โหนกระแส" ถึงความสำคัญของการแสดงเอกสารความสัมพันธ์ระหว่างผู้ทำประกันและผู้รับผลประโยชน์ เพื่อป้องกันการทุจริตและให้กรมธรรม์เกิดผลในทางกฎหมาย

หลักการสำคัญในการทำประกันทุกชนิด ทั้งประกันชีวิต ประกันสุขภาพ หรือประกันอุบัติเหตุ คือ "การมีส่วนได้เสีย" ซึ่งเป็นเงื่อนไขที่ทำให้กรมธรรม์มีความสมบูรณ์ตามกฎหมาย หากขาดส่วนได้เสีย กรมธรรม์นั้นอาจกลายเป็นโมฆะ และความคุ้มครองจะไม่เกิดขึ้น การมีส่วนได้เสียแบ่งออกเป็น 3 ลักษณะหลัก ได้แก่

1. สิทธิและหน้าที่ตามกฎหมาย เช่น พ่อแม่ทำประกันให้ลูก หรือสามีภรรยาทำประกันให้กัน ซึ่งเป็นหน้าที่ที่กฎหมายรับรอง
2. ทางธรรมจรรยา เช่น การทำประกันให้กับบุคคลที่เคยดูแลกันมา ถือว่ามีความผูกพันที่สมเหตุสมผล
3. ทางสัญญา เช่น นายจ้างทำประกันให้ลูกจ้าง หรือเจ้าหนี้ทำประกันให้ลูกหนี้เพื่อใช้เป็นหลักประกันหนี้

ในกรณีที่ผู้เอาประกันทำประกันให้ตัวเอง แน่นอนว่าทุกคนมีส่วนได้เสียในชีวิตของตนเอง จึงสามารถทำประกันเพื่อคุ้มครองตัวเองได้โดยตรง

ภาพประกอบข่าว

แต่หากเป็นการทำประกันให้บุคคลอื่น เช่น การระบุให้แฟนหรือคู่รักที่ไม่ได้จดทะเบียนสมรสเป็นผู้รับผลประโยชน์ จะต้องแสดงหลักฐานความสัมพันธ์ เช่น การเปิดบัญชีธนาคารร่วมกัน มีชื่อในอสังหาริมทรัพย์ร่วมกัน หรือการทำธุรกิจร่วมกัน เพื่อให้บริษัทประกันพิจารณาความสัมพันธ์ตามดุลยพินิจ

กรณีการทุจริตมูลค่า 120 ล้านบาทนี้เผยให้เห็นช่องโหว่สำคัญ ผู้ที่ร่วมขบวนการต้องใช้ข้อมูลส่วนตัวของผู้เสียหาย เช่น บัตรประชาชน ใบคำขอ และประวัติต่าง ๆ รวมถึงต้องเข้าใจขั้นตอนการทำประกันเป็นอย่างดี เพื่อกรอกข้อมูลในใบคำขอว่าผู้รับผลประโยชน์มีความสัมพันธ์ในฐานะใด

แต่ในเคสนี้ การมีส่วนได้เสียไม่เกิดขึ้นเลย เนื่องจากเป็นการแอบอ้างและปลอมแปลงเอกสาร ซึ่งแสดงให้เห็นถึงการวางแผนอย่างเป็นขบวนการ

คปภ.จึงเน้นย้ำว่า การทำประกันทุกชนิดต้องมีการตรวจสอบความสัมพันธ์ระหว่างผู้ทำประกันและผู้รับผลประโยชน์อย่างเข้มงวด เพื่อป้องกันการทุจริตที่อาจนำไปสู่การฆาตกรรมหรือการแสวงหาผลประโยชน์โดยมิชอบ รวมถึงให้กรมธรรม์เกิดผลในทางกฎหมายอย่างแท้จริง หากประชาชนสงสัยเกี่ยวกับกรมธรรม์ของตน สามารถตรวจสอบข้อมูลผ่านช่องทางออนไลน์ของ คปภ. เพื่อรักษาสิทธิของตนเอง

เจาะลึก! ญาติทำประกันให้กันได้หรือไม่ ?

การทำประกันให้ญาติ เช่น พี่น้อง ลุงป้า หรือญาติห่าง ๆ เป็นคำถามที่หลายคนสงสัย โดยเฉพาะเมื่อต้องการสร้างความมั่นคงให้กับสมาชิกในครอบครัว หรือเพื่อป้องกันความเสี่ยงในอนาคต อย่างไรก็ตาม การทำประกันให้ญาติไม่ได้ทำได้โดยอัตโนมัติ ต้องอยู่ภายใต้หลักเกณฑ์และเงื่อนไขที่ชัดเจน เพื่อให้กรมธรรม์มีผลตามกฎหมายและป้องกันการทุจริตที่อาจเกิดขึ้น

ตามหลักกฎหมายประกันภัยของไทย โดยเฉพาะประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 891 และแนวปฏิบัติของสำนักงานคณะกรรมการกำกับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย (คปภ.) ญาติสามารถทำประกันให้กันได้ แต่ต้องมี "การมีส่วนได้เสีย" (Insurable Interest) ระหว่างผู้เอาประกัน (ผู้ทำประกัน) และผู้ที่ได้รับความคุ้มครองหรือผู้รับผลประโยชน์

การมีส่วนได้เสียนี้แบ่งออกเป็น 3 ลักษณะหลักในมิติของ "ญาติ" ดังนี้

1. สิทธิและหน้าที่ตามกฎหมาย เช่น พี่น้องที่มีหน้าที่ดูแลกันตามกฎหมาย (เช่น เป็นผู้ปกครองตามกฎหมาย) จะเข้าข่าย
2. ทางธรรมจรรยา ญาติที่มีความผูกพัน เคยเลี้ยงดูหรือพึ่งพากันมานาน เช่น ลุงป้าที่เลี้ยงหลานเหมือนลูก หรือพี่น้องที่ดูแลกันในยามเจ็บป่วย
3. ทางสัญญา ญาติที่มีสัญญาทางธุรกิจร่วมกัน เช่น เป็นหุ้นส่วน หรือมีหนี้สินที่ต้องรับผิดชอบร่วมกัน

ตัวอย่างเช่น หากพี่สาวต้องการทำประกันชีวิตให้กับน้องชายที่ตนเลี้ยงดูมาตั้งแต่เด็ก และน้องชายพึ่งพาพี่สาวในชีวิตประจำวัน ถือว่ามีส่วนได้เสียทางธรรมจรรยา ทำให้สามารถทำประกันให้กันได้ แต่หากเป็นญาติห่าง ๆ เช่น ลูกพี่ลูกน้องที่ไม่ได้มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดหรือการพึ่งพากัน อาจไม่เข้าข่ายการมีส่วนได้เสีย ซึ่งบริษัทประกันอาจปฏิเสธกรมธรรม์หรือกรมธรรม์อาจกลายเป็นโมฆะ

เงื่อนไขและข้อจำกัด

• ต้องพิสูจน์ความสัมพันธ์และส่วนได้เสีย ญาติต้องแสดงเอกสารที่ยืนยันความสัมพันธ์ เช่น ทะเบียนบ้าน บัตรประจำตัวประชาชน หรือเอกสารที่พิสูจน์การพึ่งพากัน เช่น หลักฐานการโอนเงินช่วยเหลือ หลักฐานการอยู่อาศัยร่วมกัน หรือจดหมายรับรองจากชุมชน
• การยินยอม หากญาติที่ต้องการทำประกันให้มีอายุเกิน 20 ปี (บรรลุนิติภาวะ) ต้องให้บุคคลนั้นเซ็นยินยอมในใบคำขอเอาประกัน เพื่อให้สอดคล้องกับหลักการยินยอมตามกฎหมาย
• ความเสี่ยงด้านการทุจริต คปภ.เตือนว่าการทำประกันให้ญาติที่ขาดส่วนได้เสีย อาจนำไปสู่การทุจริต เช่น การแอบอ้างเพื่อหวังผลประโยชน์ ซึ่งอาจส่งผลให้กรมธรรม์เป็นโมฆะ หรือนำไปสู่การดำเนินคดี
• สุขภาพและอายุ หากญาติที่ต้องการทำประกันให้มีโรคประจำตัว บริษัทประกันอาจยกเว้นความคุ้มครองบางส่วน หรือกำหนดเงื่อนไขเพิ่มเติม รวมถึงอาจมีข้อจำกัดเรื่องอายุ เช่น เด็กเล็กหรือผู้สูงอายุ

ภาพประกอบข่าว

ตัวอย่างกรณีที่ทำได้-ทำไม่ได้

กรณีที่ทำได้ พี่ชายทำประกันชีวิตให้น้องสาวที่ป่วยหนักและพี่ชายเป็นผู้ดูแลหลัก โดยมีหลักฐานการโอนเงินช่วยเหลือและการอยู่อาศัยร่วมกัน ถือว่ามีส่วนได้เสียทางธรรมจรรยา

กรณีที่ทำไม่ได้ ลูกพี่ลูกน้องที่ไม่ได้ติดต่อกันมานาน และไม่มีหลักฐานการพึ่งพากัน ทำประกันชีวิตให้กันเพื่อหวังผลประโยชน์ กรณีนี้ขาดส่วนได้เสีย กรมธรรม์อาจไม่ได้รับการยอมรับ

ทั้งนี้ คปภ.แนะนำให้ผู้ที่ต้องการทำประกันให้ญาติ ตรวจสอบเงื่อนไขของบริษัทประกันอย่างละเอียด และเตรียมเอกสารที่พิสูจน์ความสัมพันธ์ให้ครบถ้วน เพื่อป้องกันปัญหาการเคลมประกันในอนาคต รวมถึงหลีกเลี่ยงการกระทำที่อาจเข้าข่ายทุจริต ซึ่งอาจนำไปสู่ผลกระทบทางกฎหมาย

ที่มา : คปภ., หลักกฎหมายตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

อ่านข่าวอื่น : 

พะยูนเกาะลิบงหางแหว่ง! กรมทะเลระดมทีมช่วย หลังเจอเชือกรัด

มอบเงินเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบตึก สตง.ถล่ม เสียชีวิตคนละ 1 ล้าน